Wat is een innerlijke criticus?
Wij mensen zijn bang voor falen en afwijzing. Dit heeft een simpele reden; werd je vroeger (prehistorie-tijd) buitengesloten, dan ging je dood. Je zorgde er dus voor dat je niet verstoten werd, en je innerlijke criticus helpt je daarbij.
Het is ontstaan in onze jeugd, zodra je als kind te maken krijgt met falen en afwijzing. Je bent afhankelijk van je ouders: je hebt behoefte aan veiligheid, je wil erbij horen en geliefd zijn, aandacht en waardering krijgen. Vanaf een jaar of drie beginnen we tegen onszelf te praten, dit doe je om jezelf instructies te geven en je gedachten te ordenen. Rond je zevende jaar verplaatsen deze gesprekken naar de binnenwereld. Het kan best zijn dat je als het ware nog steeds de stem van een ouder of docent hoort, die opmerkingen hebben gemaakt dat je niet voldoet aan de eisen en verwachtingen.
Waarom hebben we een innerlijke criticus?
Het is goed te beseffen dat je innerlijke criticus bang is. Want uiteindelijk is ze er om jou te helpen en te beschermen. Ze wijst jou af, zodat afwijzing van anderen wordt vermeden. Je innerlijke criticus zorgt er ook voor dat je zelfreflectie hebt. Zonder innerlijke criticus zul je je nooit afvragen of dingen anders of beter hadden gekund. Er zitten dus ook zeker voordelen aan!
Hoe praat je tegen jezelf?
Onze interne dialoog kan zowel positief als negatief zijn. Hoe je bent opgegroeid, kan invloed hebben op hoe je tegen jezelf praat. Had je ouders die je stimuleerden of ouders die je afkeurden? Zeg je tegen jezelf: ‘je kunt ook niets’ of zeg je: ‘ik heb mijn best gedaan’? Aan het verleden valt niets meer te veranderen, hoe je tegen jezelf praat kan je wél veranderen. Het is goed om hier bewust van te worden.
Je kunt behoorlijk wat negatieve effecten van je innerlijke criticus ervaren:
- je ervaart onnodig veel stress en frustratie,
- je bent perfectionistisch, waardoor je jezelf beperkt (‘Ik doe het maar niet, want áls ik het doe, moet het minimaal perfect zijn’),
- je spendeert veel tijd met afvragen wat anderen van je vinden,
- het kan zelfs moeilijk zijn relaties aan te gaan (‘ik ben het niet waard’).
Word je eigen compassievolle vriend!
Wees alert en schrijf op hoe je tegen jezelf praat bij falen (‘je kunt ook niets!’) en bij nieuwe uitdagingen (‘blijf maar zitten waar je zit, want dit kun je toch niet’). Als je weet hoe je tegen jezelf praat, kun je er alert op zijn. Op die manier krijg je inzicht: je zult je innerlijke criticus gaan herkennen en erkennen.
De volgende stap is te realiseren dat je gedachten hébt, je bent ze niet. Je hoeft je er dus ook niet mee te identificeren. Relativeer vervolgens je gedachten; waarom ben je bang? Is die angst reëel? Het kan een oude angst zijn die je vroeger als kind hielp te overleven, maar je nu als volwassene beperkt. Wat is het ergste dat er kan gebeuren? Kun je jezelf geruststellen?
Ten slotte reageer je met compassie naar jezelf (‘nu ging het niet goed, maar je hebt het wel gedaan. Dit is gewoon een leermoment’). Wat zou je tegen een vriend zeggen in zo’n situatie? Zeg je tegen je vriend dat hij inderdaad stom/dom/lelijk/.. is? Of reageer je met empathie en compassie? Waarom behandel je jezelf dan zo? Maak van je innerlijke criticus een innerlijke compassievolle vriend!
Bronnen:
https://www.psychologiemagazine.nl/artikel/innerlijke-criticus/
https://serracoaching.nl/2013/02/wat-is-mijn-talent-hoe-tem-je-je-innerlijke-criticus-4-tips/